آرامگاه و باغ موزه نادری بنایی است که به یادبود نادر شاه افشار بنا شده و بعد از حرم مطهر حضرت امام رضا (ع) و آرامگاه فردوسی بیشترین بازدیدکنندگان در مشهد را به خود اختصاص داده است.
به نقل از ایرنا- خراسان رضوی، این بنای زیبا و دیدنی در باغی به مساحت حدود ۱۴ هزار و ۴۰۰ متر مربع در ضلع شمال غربی چهار راه شهدای مشهد ساخته شده و با وجود مجسمه های زیبا و موزه غنی و دیدنی در میانه باغ، جاذبه ای با رنگ و بوی تاریخ برای شهر مشهد محسوب می شود.
نادر شاه افشار از پادشاهان قدرتمند ایران زمین بود که برای بازپس گرفتن و گسترش مرزهای سرزمین ایران عمر و جوانی خود را صرف جنگهای مختلف با متجاوزان کرد.
مقبره نادرشاه در مشهد در بوستانی سرسبز و بزرگ قرار دارد که تندیس وی بر فراز اسب در کنار سربازانش خود نمایی می کند.
مجسمه بزرگی که قدرت و ابهت نادر را به بیننده القا می کند و با دیدنش صدای فرمان نادر به سربازان ایرانی برای مقابله با متجاوزان از فراسوی تاریخ به گوش می رسد.
* سرگذشت نادر
نادر در اوایل قرن یازدهم هجری در شهر درگز به دنیا آمد و پیش از ۱۸ سالگی در یکی از یورشهای ازبکان خوارزم به همراه مادرش اسیر شد اما از اسارت گریخت و به خدمت حکمران ابیورد در خراسان رفت و با تمهیداتی، چند ناحیه خراسان را کنترل کرد و خود را ‘نادر قلی بیک’ نامید.
اصفهان بعد از قتل شاه سلطان حسین توسط افغانها سقوط کرد و شاه تهماسب دوم پسر سلطان حسین در قزوین به پادشاهی رسید و نادر با توجه به نفوذ خاندان صفوی به او پیوست و سردار سپاهش شد.
نادر، افغانها را شکست داد و خراسان را تصرف کرد و سپس روسها را از شمال ایران راند.
بعد از معاهده صلح تهماسب شاه با عثمانی، به این بهانه وی را از سلطنت خلع و پسرش را منصوب کرد و خود را نایب السلطنه خواند و با عثمانیها وارد جنگ شد و در نهایت به پادشاهی ایران رسید.
نادر در جنگ کرنال، هندیها را شکست داد و دهلی را به تصرف خود درآورد و با غنائم فراوان از هند به ایران بازگشت. غنائمی که ۱۰ برابر بیشتر از بیشترین درآمد سالانه دوران صفوی بود.
نادر شاه افشار که در اواخر عمر خود بسیار تندخو و بدبین شده بود پسر خود را کور کرد و در نهایت به دست سردارانش به قتل رسید.
* تاریخ بنای آرامگاه نادری
نادر شاه افشار دستور داده بود برایش آرامگاهی کوچک در بالا خیابان مشهد بسازند که بدین منظور در سال ۱۱۴۵ هجری قمری در مجاور چهارباغ شاهی و روبروی حرم مطهر حضرت امام رضا (ع) بنایی از خشت و گل ساخته شد.
در اواخر عهد قاجار، قوام السلطنه آرامگاه جدیدی برای نادر ساخت و دستور داد استخوانهای او را از تهران به این مقبره بیاورند.
سال ۱۳۳۵ خورشیدی از مهندس سیحون درخواست شد آرامگاهی مناسب شان و منزلت این پادشاه طراحی کند لذا سال بعد کار ساخت این آرامگاه شروع شد و در سال ۱۳۴۲ به همت انجمن آثار ملی ایران در محل کنونی باغ نادری بازگشایی گردید.
طرح و معماری این بنا و فضای آرامگاه نیز مانند نادر شاه افشار بسیار با صلابت و متفاوت است.
طراحی بنا بر اساس دو شکل مربع و مثلث صورت گرفته است. این ساختمان دارای تالار مقبره و دو موزه است که یکی به نمایش جنگ افزارهای زمان نادر و دیگری برای نشان دادن سلاح های پیش از پادشاهی نادر اختصاص یافته است.
مجسمه نادر شاه افشار هم بر فراز برجی بلند در حالی که سوار بر اسب است و به سپاهیانش فرمان می دهد قرار گرفته است.
سنگ مزار نادر در تالار مربعی شکل این بنا و در گوشه آن در پناه دو دیوار قرار دارد..
مصالح این بنا از سنگهای خشن و سخت گرانیت کوهسنگی مشهد تهیه شده و پوشش کلی مقبره تداعی کننده چادر عشایری است یعنی جایی که زندگی نادر در آن آغاز و پایان یافت.
* موزه نادری
موزه نادری دارای دو تالار است که اولین تالار به نمایش اشیای مختلف و آثار تاریخی دوره افشاریه اختصاص یافته و در دومین تالار انواع سکه، ظروف و دیگر اشیای اهدایی از دوره صفویه تا معاصر قرار داده شده است.
در گوشه شمالی آرامگاه نادر نیز مزار کلنل محمد تقی پسیان قرار دارد.
لوله توپ جنگی متعلق به زمان سلطنت نادر هم در نزدیک برج آرامگاه قرار دارد که غنیمت جنگی آن زمان دلیر مردان ایرانی از متجاوزان پرتغالی است.
