یکی از مسائل مهم و قدیمی شهر مشهد، تعیین تکلیف مرز محدوده و حریم شهر و اختلاف با شهرستان طرقبه شاندیز است. این موضوع از سال ها پیش بلاتکلیف مانده و موجب نگرانی بسیاری از مردم و مسئولان شده، اما گویا در چند روز گذشته استانداری خراسان رضوی تقسیمات سیاسی شهرستان طرقبه شاندیز را ابلاغ کرده و موجب ایجاد نگرانی بین شخصیت های سیاسی و دغدغه مندان شهر مشهد شده است. در این راستا، مجمع نمایندگان شهرستان های مشهدمقدس و کلات، در نامه ای به استاندار خراسان رضوی خواستار رسیدگی به این موضوع شدند.
نامه مجمع نمایندگان شهرستان های مشهد و کلات به استاندار
در این نامه، نمایندگان تأکید کردند که تعیین تکلیف مرز محدوده و حریم شهر مشهد در بخش غربی شهر، با توجه به طرح جامع مصوب شورای عالی شهرسازی و معماری، ضروری است. آن ها به ماده۱ قانون تعاریف محدوده و حریم شهر و روستا اشاره کردند که بر لازم الاجرابودن ضوابط و مقررات شهرسازی در محدوده شهر تأکید دارد و هیچ قیدی برای قرارنگرفتن محدوده یک شهر خارج از مرز تقسیمات سیاسی وجود ندارد.
توسعه هدفمند و مشکلات احتمالی
نمایندگان در نامه شان به اهمیت محدوده و حریم مدنظر به عنوان یکی از ظرفیت های توسعه هدفمند و قابل برنامه ریزی شهر مشهد اشاره کردند. آن ها هشدار دادند که هرگونه اقدام مغایر با طرح های جامع و تفصیلی می تواند چالش های متعددی برای برنامه های پیشرفت آینده شهر مشهد ایجاد کند. همچنین، تعدادی روستا و هسته های سکونتی در محدوده مشخص شده در طرح جامع و تفصیلی قرار دارند که هرگونه تصمیم گیری مغایر با مصوبات طرح های مصوب می تواند باعث ایجاد تبعات و نارضایتی های شدید اجتماعی در مردم این مناطق شود.
مشکلات زیرساختی و بی برنامگی
یکی دیگر از نکاتی که در نامه مجمع نمایندگان بر آن تأکید شده، رفع مشکلات زیرساختی و بی برنامگی است که امکان دارد در صورت تصمیم گیری های نادرست به وجود آید. آن ها اشاره کردند که تغییر در محدوده و حریم مصوب می تواند باعث ایجاد تغییر در ساختار و اساس طرح جامع و عدم توازن در توزیع نظام کاربری و خدمات شهر شود که متکی بر محاسبات جمعیتی و سرانه های خدماتی است. در بخشی از این نامه آمده است: «با توجه به مطالعات برنامه ریزی در حوزه های هفت گانه شهر مشهد و تعیین تکلیف اراضی واقع در محدوده و حریم اختلافی که دارای طرح مصوب می باشند، هرگونه تصمیم مغایر طرح های مصوب منجر به بی برنامگی و تطویل برنامه ریزی و نهایتا خرید و فروش قول نامه ای و ریزدانه شدن اراضی و درنتیجه تبعات مختلف اقتصادی و اجتماعی و امنیتی می گردد.»
در پایان نامه، مجمع نمایندگان شهرستان های مشهد و کلات از استاندار خراسان رضوی خواستار شد که محدوده و حریم مصوب در طرح های جامع و تفصیلی شهر مشهد در هرگونه تصمیم گیری درباره محدوده مورد اختلاف رعایت و تثبیت شود.
نمی توان فقط به توسعه در شمال شهر مشهد اکتفا کرد
در این باره حجت الاسلام والمسلمین نصرا… پژمانفر، نماینده مردم مشهد و کلات در مجلس شورای اسلامی، در گفت وگویی با شهرآرانیوز اظهار کرد: تقسیمات کشوری براساس برخی مصالح انجام می گیرد که به منفعت مردمی، اجتماعی، سیاسی و زیرساختی توجه شود. درباره این تقسیمات نظر موافقی داریم و باید اقدام درستی صورت گیرد، اما در برخی اقدامات، به این ملاحظات توجه نمی کنیم که نه تنها مشکلی را حل نمی کند، بلکه پیچیدگی هایی را بر کار ها اضافه می کند.
این نماینده مجلس شورای اسلامی افزود: روزی تصمیم گرفتیم شهری داشته باشیم به نام «طرقبه شاندیز». زمانی که این اقدام صورت گرفت، دقت های لازم را در ارتباط با این تقسیم بندی نداشتیم و امروز دچار برخی مشکلات شده ایم که دوستان تصمیم گرفتند هرچه سریع تر برای این موضوع برزمین مانده که هر روز تأخیر آن آسیب رسان است، اقدامی انجام بدهند، اما باید در انجام این اقدامات به دو نکته توجه کرد؛ اولین نکته «توسعه شهر مشهد» است. امروزِ مشهد را نبینیم. روزی مشهد کمتر از یک میلیون نفر جمعیت داشت و امروز بیش از ۳میلیون نفر جمعیت دارد و دومین کلان شهر کشور است و ما هرقدر بخواهیم دور مشهد دیوار بکشیم، مشهد اقتضای توسعه خود را دارد و در حال توسعه است. بنابراین باید در نظر داشته باشیم که نمی توانیم فقط در شمال شهر مشهد توسعه را قرار دهیم و در غرب مشهد درپی توسعه نباشیم. بی شک یکی از خاستگاه هایی که باید به آن توجه داشته باشیم، غرب مشهد است. زیرا بخشی از ظرفیت های صنعتی و مسکونی ما را پاسخگو خواهد بود و روزبه روز هم این انتظارات و فشار روانی مردم برای حل موضوع مسکن به مسئولان استان بیشتر می شود که باید تعیین تکلیف کنید.
باید پاسخگوی مردم باشیم
پژمانفر با تأکید بر اینکه امروز نیاز به توسعه فقط از طرف مشهد در حال انجام است، گفت: هیچ نوع نیازی به توسعه برای طرقبه شاندیز وجود ندارد. بنابراین در تقسیم بندی آنجا که نیازمند توسعه است و می خواهد تعیین تکلیف شود و نیز آینده آن را باید در نظر بگیریم؛ بنابراین باید نقطه کارنامه مشهد در تعیین مرز ها به آن توجه شود که در این مسئله، شاید در گذشته می توانستند تصمیم بهتری اتخاذ کنند که متأسفانه انجام نشد.
وی افزود: دومین مسئله این است که باید به «زیرساخت ها» در تقسیمات کشوری توجه کرد. در یک بازه زمانی، آب آشامیدنی مشهد از ییلاقات اطراف مشهد که امروز به شهر تبدیل شده است، تأمین می شد. وضعیت طرقبه، شاندیز و چناران و منابع آبی را که آب آشامیدنی مشهد را تأمین می کردند، در نظر بگیرید. این تقسیمات کشوری اگر موجب شود در آینده در حوزه مسائل آبی با مشکل روبه رو شویم، امروز کسانی که تقسیم بندی را انجام می دهند باید پاسخگو باشند. یعنی باید در این تقسیم بندی سیاسی توجه کنند که آب آشامیدنی مشهد وابسته به منابع آبی در غرب مشهد است. فردا این گونه نباشد که برای حفر چاه در این مناطق، مسئولی در این مناطق بگوید این منطقه جزو مشهد نیست و ما محدودیتی در اخذ مجوز برای انتقال آب، حفر چاه و… داشته باشیم؛ کما اینکه متأسفانه گاهی اتفاق افتاده است.
نماینده مردم مشهدوکلات در مجلس شورای اسلامی در ادامه تصریح کرد: فردا اگر توسعه مشهد در غرب این شهر با بحران مواجه شد و مردم پرسیدند که چرا اجازه توسعه شهر را ندادید، باید آماده برای پاسخگویی به مردم باشند. ضمن اینکه در آینده ما برای تأمین منابع آبی با مشکلی روبه رو نباشیم. تصمیم گیرندگان نه تنها امروز، بلکه باید پاسخگوی آینده و نسل های بعدی باشند. زیرا ما برای کلان شهری تصمیم می گیریم که امید آن برای توسعه در سمت غرب است؛ کلان شهری که امید آن برای حل موضوع آب آشامیدنی در سمت غرب شهر است و در ارتباط با این موضوع، ایجاد محدودیت و مرز هایی که ممکن است در آینده بحران ایجاد کند، باید با دقت لازم انجام گیرد.
لزوم بازنگری در مناسبات سیاسی مشهد و طرقبه شاندیز
شخصیت های حقیقی و تشکل های مردمی نیز به این موضوع واکنش نشان دادند و در بیانیه ای خواستار بازنگری در نگاه غیرجامع و جدایی گزین حاکم بر مناسبات سیاسی مشهد-طرقبه-شاندیز شدند. در این بیانیه آمده است: «منفعت عمومی در مقیاس های متفاوت تعریف می شود و به صورت پیش فرض باید سرآغاز و سرانجام هر تصمیم گیری باشد. در مقیاس جهانی، سرنوشت بشریت (یا حتی تمام موجودات زنده)، چه غنی چه فقیر، چه سفیدپوست چه سیاه پوست، و چه زن، چه مرد متأثر از پدیده های جهانی نظیر تغییرات اقلیمی و گرمایش زمین است. در مقیاس ملی، سرنوشت همه ملت متأثر از سیاست های کلان نظام حکم رانی کشور است. در مقیاس شهری نیز تعریف منفعت عمومی و پیگیری تحقق آن برای همه گروه های ذی نفع ضروری است.
در این بیانیه با اشاره به جمعیت بیش از سه میلیون نفری شهر مشهد و شمار درخورتوجه زائران داخلی و خارجی، آمده است: «نگاه همه جانبه در تعریف منفعت عمومی «همه جامعه» الزامی است و هرگونه بخشی نگری (چه موضوعی، چه موضعی) می تواند عامل افول کیفیت زندگی «همه جامعه» گردد. یکی از مصادیق جاری نگاه غیرجامع و بخشی، چالش های (اغلب) سیاسی درباره تفکیک شهرستان بینالود از مشهد است؛ درحالی که نمی توان زیست روزانه مجاوران و زائران مشهد و شهروندان طرقبه وشاندیز را از یکدیگر جدا تصور کرد. هرچند این چالش، بیش از هر چیز، از نوع کشمکش های سیاسی است، اما واقعیت آن است که شرایط زیست پذیری محیطی در مشهد-طرقبه-شاندیز به مرزبندی ها و تقسیم بندی های سیاسی میان این سکونتگاه ها وابسته نخواهد ماند و سرنوشت همه افراد حاضر در این محیط، متأثر از تصمیم گیری های مؤثر بر هریک از اجزای طبیعی یا مصنوع آن خواهد بود.» در ادامه این بیانیه به ادله تخصصی و موانع قانونی درباره تفکیک های مشهد-طرقبه-شاندیز اشاره شده است، ازجمله «۱٫ فقدان حداقل جمعیت قانونی (۱۲۰۰۰۰ نفر) در زمان تأسیس شهرستان بینالود (طرقبه-شاندیز)؛۲ – فقدان عامل تفکیک اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی میان شهرهای مشهد، طرقبه و شاندیز؛ ۳- وابستگی خدماتی شهرهای طرقبه و شاندیز به مشهد، و وابستگی گردشگری شهر مشهد به طرقبه و شاندیز؛ ۴- مکان یابی خلاف قانون مرکز شهرستان که در حال حاضر بر هیچ یک از دو شهر طرقبه و شاندیز منطبق نیست؛ ۵- عدم توجه به مستندات نقشه برداری و تغییر توافقات مرزبندی شهرها در زمان تأسیس شهرستان؛ ۶- ارائه دلیل غیرموجه برای هجوم به اراضی واقع در حریم، جهت تأمین منابع مالی برای شهرستان تازه تأسیس؛
۷- قطع اتصال فعالیت های بزرگ مقیاس شهر مشهد، نظیر ورزشگاه ثامن الائمه(ع) و شهرک صنعتی توس از محدوده شهر مشهد؛ ۸- تعدد نهادهای متولی بر نظارت بر محیط و سوءاستفاده سوداگران از شرایط مبهم مدیریتی. بنا بر آنچه بیان شد، امضاکنندگان این نامه، بازنگری در نگاه غیرجامع و جدایی گزین حاکم بر مناسبات سیاسی مشهد-طرقبه-شاندیز و ایجاد وحدت رویه در نظام تصمیم گیری درباره سرنوشت مشترک این محیط را از تمامی مدیران ذی ربط خواستارند.
منبع : شهرآرا
