یک تحلیلگر مسائل بین‌الملل گفت: ایالات متحده سعی می‌کند در شورای حکام قطعنامه‌ای علیه ایران صادر شود تا از این طریق پرونده ایران به شورای امنیت ارجاع یابد که البته همین کار هم با توجه به اقدام یک‌جانبه آمریکا در خروج از برجام و منطقی بودن خواسته‌های ایران، کار راحتی نخواهد بود.
دکتر روح‌الله اسلامی در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه برجام یک توافق سیاسی جامع بود، اظهار کرد: این توافق در دولت قبل با هدف بازگرداندن ایران به مدار بین‌الملل منعقد شد و طرف مقابل نیز در پی حل اختلافات تاریخی خود با ایران بود، اما اتفاقاتی نظیر روی کار آمدن ترامپ و خروج آمریکا از برجام، باعث شد هیچ کدام از طرفین نتوانند به اهداف خود برسند.
وی با بیان اینکه در حال حاضر برجام اولویت ایران نیست، افزود: در دوره‌های گذشته به برجام به عنوان یک راهبرد و مسئله‌ای برای حل مشکلات کشور نگاه می‌شد، اما اکنون تمام طرفین به برجام به عنوان یک مسئله حقوقی نگاه می‌کنند. به نظر می‌رسد با توجه به شرایط فعلی، برجام هیچ‌گاه به عنوان توافقی جامع و راهبردی نمی‌تواند احیا شود، بلکه در بهترین حالت توافقی گام به گام خواهد بود، که البته در مورد همین که کدام یک گام اول را بردارند هم به توافق رسیدن سخت است، لذا احتمال اینکه هیچ توافقی شکل نگیرد هم وجود دارد.
عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد بیان کرد: در ایران قوه مجریه خواهان شکل‌گیری توافق است، چراکه به این وسیله هم می‌تواند توان دیپلماتیک خود را نشان دهد و هم گشایشی در اقتصاد کشور ایجاد خواهد شد و خصوصا پول‌های بلوکه شده ایران در خارج که از ۵۰ تا ۸۰ میلیارد دلار اعلام شده است، آزاد خواهد شد. در آمریکا نیز بایدن و حزب دموکرات تمایل به انعقاد توافق با ایران دارند تا با اعلام اینکه توانسته‌اند فعالیت‌های هسته‌ای ایران را مهار کنند، افتخاری را برای خود رقم زنند.
اسلامی اضافه کرد: اما از طرفی دیگر، گروه‌هایی وجود دارند که مخالف به نتیجه رسیدن مذاکرات و انعقاد توافق اند. یکی از این مخالفین، اسرائیل است که تمام تلاش خود را به کار گرفته است تا از طریق انجام اقداماتی مانند انفجار در سایت‌های هسته‌ای ایران، ترور برخی از شخصیت‌های ایرانی و لابی در آمریکا، بتواند دو طرف را در مقابل یکدیگر قرار دهد و مانع از نتیجه‌بخشی مذاکرات و احیای برجام شود.
وی با اشاره به عربستان به عنوان دیگر مخالف احیای برجام، ادامه داد: عربستان مطرح می‌کند هر گونه توافقی باید با حضور او صورت گیرد و خواسته‌های او هم در نظر گرفته شود تا ایران طوری به قدرت نرسد که به منافع عربستان آسیب برسد. لذا کشورهای عربی در تلاش اند تا در حوزه انرژی، جای ایران را برای اروپا بگیرند تا طرفین اروپایی برجام دیگر رغبتی به انعقاد توافق با ایران نداشته باشند.
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل با بیان اینکه روسیه نیز به دلیل جنگ با اوکراین، چندان تمایلی به احیای برجام ندارد، عنوان کرد: چین نیز تا به حال چندان نتوانسته است در زمینه به نتیجه رسیدن مذاکرات به عنوان یک بازیگر فعال نقش‌آفرینی کند. ضمن اینکه حجم تجارت اقتصادی چین با اروپا و آمریکا به قدری بالاست که احیا یا عدم احیای برجام چندان اهمیت خاصی برای این کشور ندارد.
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: به طور کلی اگر روابط ایران با دنیا عادی شود و ایران به مدار بین‌الملل بازگردد، نقش بسیاری از کشورهای اطراف ما مانند ترکیه، عربستان و روسیه کاهش می‌یابد. لذا این کشورها چندان تمایلی به احیای برجام ندارند و حتی اقداماتی هم به منظور سنگ‌اندازی در مسیر مذاکرات هسته‌ای انجام می‌دهند.
اسلامی اضافه کرد: بنابراین هم در داخل ایران و آمریکا و هم از طرف سایر کشورها مخالفین زیادی برای احیای برجام وجود دارد و مقابله با این فشارها یک توان بالایی را می‌خواهد که تحقق آن در شرایط فعلی عملا شدنی نیست، اما شاید در مورد برخی از موارد مانند کاهش غنی‌سازی و آزاد شدن پول‌های بلوکه شده و افزایش یافتن تبادلات نفتی ایران، توافقاتی صورت گیرد.
غرب به راحتی نمی‌تواند باعث ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت شود
وی با اشاره به تصمیم آمریکا و تروئیکا برای ارائه یک قطعنامه علیه ایران در شورای حکام، افزود: در شرایط فعلی، بحث خروج آمریکا از برجام یک برگ برنده برای ایران است. آمریکا از پس از خروج از برجام، هر اقدامی را که می‌توانست علیه ایران انجام داد و الآن دیگر کار جدیدی نمی‌تواند بکند، جز اینکه کاری کند پرونده ایران به شورای امنیت ارجاع یابد و قطعنامه‌های تحریمی علیه ایران در سازمان ملل تصویب شود.
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل ادامه داد: فعلا آمریکا به دلیل اینکه اولین بار خودش عهدشکنی کرد و از برجام خارج شد، نمی‌تواند این کار را انجام دهد، لذا ایالات متحده سعی می‌کند در شورای حکام قطعنامه‌ای علیه ایران صادر شود تا به این وسیله، پرونده ایران به شورای امنیت ارجاع یابد که البته همین کار هم با توجه به اقدام یک‌جانبه آمریکا در خروج از برجام و منطقی بودن خواسته‌های ایران، کار راحتی نخواهد بود.
اسلامی با بیان اینکه ایران در قبال برجام سیاست دفع وقت را دنبال می‌کند، اظهار کرد: یعنی ایران به منظور افزایش انتفاع خود از مذاکرات احیای برجام دنبال خرید وقت است. این همان سیاستی است که قبلا هم توسط قوام در خصوص قرارداد نفتی قوام-سادچیکف اجرا شده است و در نهایت منجر به لغو آن قرارداد شد. اکنون هم ایران از طرفی در حال خرید وقت است تا بتواند بهتر منافع خود را از قِبل احیای برجام تامین کند و از طرفی دیگر هم به حق، به دنبال این است که اول از طرف غربی امتیازاتی دریافت کند و سپس خودش اقدام عملی انجام دهد. البته باید توجه داشت در عالم سیاست هر لحظه ممکن است اتفاق جدیدی رخ دهد و شاید از حالا به بعد دیگر گذر زمان به نفع ما نباشد.
به شرایط دوران دولت‌های نهم و دهم بازخواهیم گشت
وی در خصوص اینکه آیا ممکن است شرایط به نحوی رقم بخورد که ما مجددا به وضعیت دولت‌های نهم و دهم و قطعنامه‌های پی‌درپی شورای امنیت برگردیم، گفت: خیر ما به آن دوران برنمی‌گردیم. در آن زمان ایران نه هیچ شرطی را می‌پذیرفت و نه توانسته بود در مذاکرات موفق ظاهر شود و همین باعث شکل‌گیری اجماع جهانی علیه ما شده بود، اما اکنون اجماعی علیه ایران وجود ندارد.
عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد ادامه داد: در حال حاضر هرچند روسیه منافع بلندمدتش با ما یکسان نیست، اما علیه ما هم اقدام نمی‌کند. برای چین نیز مسئله هسته‌ای ایران چندان جدی نیست و تحت تاثیر غرب قرار ندارد. اروپا هم در تنگنا قرار دارد و به دلیل جنگ روسیه و اوکراین تا حدی ضعیف شده است. همچنین آمریکا هم دیگر آن سیاست حضور مستقیم در منطقه را دنبال نمی‌کند و الویتش ایران و خاورمیانه نیست.
اسلامی اضافه کرد: بنابراین در حال حاضر آن شرایطی که در دولت احمدی‌نژاد وجود داشت و ایران به عنوان محور شرارت تلقی می‌شد و از طرفی برای خود دولت هم مذاکره و دیپلماسی اهمیتی نداشت، دیگر برقرار نیست و تا همین سه ماه پیش مذاکرات به صورت حرفه‌ای دنبال می‌شد و به لحاظ حقوقی نیز ایران نسبت به آمریکا دست بالا را دارد. اما اگر ایران فعال نباشد، همین لابی‌های عربستان و اسرائیل می‌تواند مسیر مذاکرات را به بن‌بست کامل برساند و ایران را در تنگنای کامل قرار دهد.
منبع :ایسنا
