در روزهای گذشته ٣٠ دفتر خدمات مسافرتی در مشهد درخواست تعلیق موقت داده‌اند. البته این مقوله تنها به این مناطق منتهی نشده و درسراسر کشور و حتی در پایتخت نیز بسیاری از دفاتر خدمات مسافرتی تن به مرخصی اجباری داده‌اند.
مطابق برنامه ششم توسعه قرار است تا پایان این برنامه، میزان گردشگران کشور به ۱۵ میلیون نفر برسد؛ چنان‌که پیش بینی می‌شود در پی این سیاست‌گذاری ثروتی حدود ۷ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار نصیب کشور شود. از همین رو متولیان امر تلاش می‌کنند روند رونق گردشگری را به گونه‌ای ریل‌گذاری کنند که اهداف متصور در اسناد بالادستی محقق شود. این درحالی است که شاهدیم امروزه شرایط به گونه‌ای پیش می‌رود که تحقق این هدف را با کندی و دشواری همراه ساخته است. چنان‌که در روزهای گذشته ٣٠ دفتر خدمات مسافرتی در مشهد درخواست تعلیق موقت داده‌اند. البته این مقوله تنها به این مناطق منتهی نشده و درسراسر کشور و حتی در پایتخت نیز بسیاری از دفاتر خدمات مسافرتی تن به مرخصی اجباری داده‌اند.
دلار آژانس‌های گردشگری را زمینگیر کرد؟
بنابر آمار موجود هر ساله ۵/۳میلیون زائر و گردشگر خارجی به خراسان رضوی وارد می‌شوند و شهر مشهد مقصد بیش از ۲۷ میلیون زائر وطنی و ۲ میلیون زائر و توریست خارجی است. به طوری که در حال حاضر این منطقه را می‌توان یکی از کانون‌های جذب زائر و گردشگر کشور محسوب کرد. این درحالی است که با وجود ظرفیت‌های انکارناپذیری در این مقوله؛ بسیاری از فعالان این حوزه رغبتی به ادامه حضور در صحنه خدمات گردشگری ندارند.
رئیس انجمن دفاتر خدمات مسافرتی خراسان رضوی دراین باره به قدس می‌گوید: درحال حاضر استان ما دارای بیشترین تعداد مراکز خدمات مسافرتی بعد از استان تهران در کشور هستند که این تعداد از دفاتر یاد شده در کنار بیشترین اماکن اقامتی کشور جایگاه ممتازی را به این مناطق اختصاص داده است. همچنین در حال حاضر با توجه به افزایش نرخ ارز و کاهش ارزش پول ملی، افزایش تقاضای سفر به این استان وجود دارد که این مسئله نیز به لحاظ فعال شدن برخی دفاتر مسافرتی و مراکز اقامتی قابل توجه است، اما به دلیل افزایش هزینه‌های تأسیسات گردشگری قاعدتاً این مقوله سود چندانی را نصیب آنان نخواهد کرد. محمدسعید ولی‌زاده در ادامه تأکید می‌کند: در سال‌های اخیر به دلیل تحولات مختلف سیاسی و بویژه اقتصادی که به دنبال آن شاهد نوسانات شدید نرخ ارز و کاهش ارزش پول ملی در کشور هستیم و همچنین افزایش نرخ خدمات سفر، دفاتر خدمات مسافرتی دچار مشکلات عدیده‌ای شده‌اند.
چنان‌که مشکلاتی همانند کاهش شدید فروش خدمات و کاهش تقاضای سفر را به دنبال افت قدرت خرید مردم درپی داشته است. به طوری که برخی دفاترخدمات مسافرتی به دنبال این چالش‌ها مجبور به تعدیل نیروی انسانی شاغل وهمچنین تعلیق خود خواسته به منظور کاهش هزینه‌ها شده‌اند. وی با بیان ضرورت حمایت‌های دولتی از بخش گردشگری می‌گوید: راهکارهای فراوانی همانند تخصیص کمک‌های دولتی به دفاترمسافرتی، تخصیص اعتبارات بانکی درقالب‌های مختلف و حمایت‌های واقعی نظام از بخش خصوصی وجود دارد که می‌تواند در برون رفت از این وضعیت و چالش‌های آن کارساز باشد.
تنگناهای یک فعالیت ارزآور
بنیان‌گذار انجمن صنفی راهنمایان گردشگری خراسان رضوی نیز به قدس می‌گوید: در کشورهای پیشرفته به صورت استاندارد و حرفه‌ای سیاست‌گذاری می‌کنند تا رونق گردشگری را ارتقا بدهند، چرا که گردشگران به سه دسته داخلی، ورودی و خروجی تقسیم می‌شوند.
البته ازمنظر این دولت‌ها گردشگری ورودی اهمیت جدی دارد، چرا که رونق اقتصادی و ارزآوری را به همراه دارد. کشور ترکیه جزو۱۰ کشور توریست‌پذیر دنیاست و این خیلی عجیب به نظر می‌رسد، چرا که ضمن آنکه این کشور در همسایگی ما قرار دارد به لحاظ جاذبه‌های گردشگری نسبت به کشور ما در جایگاه پایین‌تری قرار دارد. علی نبوی ادامه می‌دهد: به دلیل سیاست‌گذاری‌هایی همانند ارائه تسهیلات دولتی به بخش خصوصی، تبلیغات گسترده ترکیه در جذب گردشگر موفق عمل کرده؛ چنان‌که حتی در دو سال اخیر که شرایط امنیتی مناسبی نداشت، همچنان جزو کشورهای برتر توریست‌پذیر به شمارمی آید. از همین رو بیش از ۷۰ درصد آژانس‌های گردشگری و فعالان این حوزه در کشور یادشده، در عرصه ورود توریست فعالیت می‌کنند که این منافعی دوسویه را نصیب این صنعت می‌سازد.
این درحالی است که امروزه به ظاهر در خراسان رضوی ۴۰۰ آژانس مسافرتی داریم که در حوزه‌های مختلف فعالیت می‌کنند که از این تعداد نیز واحدهایی که رونق کافی داشته و با قدرت فعالیت می‌کنند به ۱۰۰ مورد نمی‌رسد. وی با اشاره به عوامل اثرگذار دراین زمینه می‌افزاید: علت ضعف آژانس‌های گردشگری در حال حاضر در جذب گردشگران نیز به دلایل متعددی مربوط می‌شود.
نخست در زمانی که صدور مجوز صورت می‌گیرد، طرح توجیهی که باید آژانس ارائه بدهد تا اثبات کند که قادراست با کارآفرینی فعالیت نوآورانه‌ای را انجام داده و بخشی از بازار گردشگری کشور را عهده‌دار شود درعمل صورت نمی‌گیرد و بر اساس شاخص‌ها و شیوه‌های دیگر و با تسامح مجوزها صادر می‌شود. نبوی می‌افزاید: در حالی که حدود هفت سال پیش از سوی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری اعلام شد، مجموعه‌هایی می‌توانند درخواست صدور «بندب» بدهند که علایق ویژه را درنظر بگیرند که این مقوله امروزه کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد. درحالی که همچنان تنوع و دلایل متعدد سفر داریم و در ضمن مسیرها و نحوه ارئه خدمات متنوعی در این حوزه وجود دارد این در حالی است که امروزه همچنان آژانس‌ها همه نوع فعالیتی انجام می‌دهند.
بنیان‌گذار انجمن صنفی راهنمایان گردشگری خراسان رضوی اظهار می‌دارد: دلیل دیگر نارسایی‌های موجود در این زمینه ناشی از وضعیت رشد دلار در یک سال اخیر می‌باشد که بر میزان سفرها اثر گذاشته است. همین مسئله نیز سبب شده برخی آژانس‌ها درخواست تعلیق موقت یا مرخصی دهند. در حالی که در این شرایط آژانس‌ها باید به دنبال تبدیل تهدید به فرصت باشند و با داشتن خلاقیت، نوآوری و ایده‌های جدید و ایجاد بازارهای جدید در این مقوله نقش آفرین باشند. این در شرایطی است که با وجود جاذبه‌های متعدد فرهنگی، درمانی و ورزشی امکان گسترش این فعالیت‌ها وجود دارد وعلاقه‌مندانی نیز به حضور در این عرصه‌ها رغبت نشان داده‌اند، اما وجود بروکراسی اداری موانعی را ایجاد می‌کند.
وی اضافه می‌کند: دراستان خراسان رضوی حدود ۱۰۰ مجموعه به طورغیررسمی در حوزه گردشگری فعال هستند که از این تعداد می‌توان به باشگاه‌های ورزشی و آموزشگاه‌های علمی اشاره کرد و حتی بخش‌هایی را در این بازار می‌بینیم که هیچ سنخیتی با این عرصه ندارند؛ چنانچه شاهدیم حتی برخی افراد همانند فروشنده تلفن همراه در حوزه جذب زائر و گردشگر و تورگردانی فعالیت دارد. در واقع این مجموعه‌های غیررسمی درحالی به فعالیت مشغولند که همانند مراکز رسمی گردشگری مالیاتی نمی‌پردازند و ناچار به صرف هزینه‌های جاری برای اداره دفتر و حقوق نیروی انسانی نیستند. ازاین رو هزینه‌های تمام شده آن‌ها کاهش چشمگیری را نشان می‌دهد. در ضمن محدودیت‌هایی را که برای رعایت استانداردها از سوی سازمان میراث فرهنگی به مراکز رسمی اعلام می‌شود را نیز ندارند.
عدم توازن دراجرای سیاست‌های توسعه‌ای
در حالی شاهد تعلیق خودخواسته دفاتر خدمات مسافرتی به عنوان دروازه‌بانان صنعت گردشگری هستیم که متولیان این حوزه بدون توجه به مشکلاتی که در مقوله جذب مسافران وجود دارد درصدد گسترش مراکز اقامتی هستند؛ چنان‌که در حال حاضر ۵۱ اقامتگاه بومگردی در این استان پروانه بهره‌برداری دریافت کرده و بیش از ۹۰ اقامتگاه نیز موافقت‌های اولیه را کسب و در حال طی روند دریافت پروانه هستند. نبوی با تأکید براینکه همان آسیب‌هایی که امروزه فعالیت آژانس‌های گردشگری را تحت تأثیر قرارداده بزودی دامن مراکز بومگردی را می‌گیرد، می‌گوید: حدود سه سال پیش حتی یک واحد اقامتگاه بومگردی در خراسان رضوی نداشتیم درحالی‌که در سایر استان‌های گردشگرپذیر دیگر با تنوع بسیاری این مراکز فعالیت می‌کردند. به این ترتیب در سال‌های اخیر، در استان ما به صورت قارچ گونه شاهد رشد این مراکز هستیم. به هرروی گرچه قابلیت‌های این حوزه به منظور گردشگری و اشتغال‌زایی قابل توجه است، اما بایدنسبت به گسترش این مراکز فرصت سنجی شده و طرح توجیهی ارائه شود.
منبع: قدس آنلاین
