خطه سرزمین خورشید پس از سپری کردن ۱۸ سال خشکسالی متوالی، امسال بارندگی خوبی داشت که گرچه در برخی روزها سیل آسا شد و خسارات و تبعاتی را در برخی مناطق استان به جا گذاشت اما مزایا و برکات بسیار به دنبال داشت.
به گفته کارشناسان میزان بارندگی در خراسان رضوی که از روزهای پایانی سال گذشته آغاز شد بی سابقه بوده است بطوریکه در جلال آباد بردسکن طی یک شبانه روز ۱۳۰ میلیمتر باران بارید.
گرچه بارندگی ها در برخی مناطق خراسان رضوی مانند شهرستانهای کلات، سرخس، کاشمر، درگز، بردسکن، تایباد و خلیل آباد خسارت فراوان به جا گذاشت اما مسئولان بر این باورند که با تدابیر و تمهیدات اندیشیده شده این استان کمترین خسارت و آسیب ناشی از سیلاب و بارش های سیل آسا را داشته است.
بر اثر این بارشها ذخایر آب سدهای استان خراسان رضوی بطور قابل توجهی افزایش یافت و نسبت به سال گذشته بیش از ۲ برابر شد و از سوی دیگر ۱۲ سد در این استان سرریز یا در حال سرریز شدن است.
ذخایر سد دوستی مشترک بین ایران و ترکمنستان نیز که یکی از منابع مهم تامین آب مشهد طی سالهای گذشته بوده است، نسبت به مدت مشابه سال گذشته دو و نیم برابر شده است و هم اکنون ۵۰ درصد ظرفیت این سد آب دارد.
با این حال مسئولان شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی معتقدند این استان همچنان بحرانی ترین ذخایر منابع آب در کشور را دارد و اثرات بارندگی ها بر آبهای زیرزمینی در درازمدت خود را نشان می دهد.
* افزایش ۶۵ درصدی بارندگی در خراسان رضوی
مدیرکل هواشناسی خراسان رضوی گفت: میزان بارندگی در این استان از ابتدای سال زراعی جاری تاکنون نسبت به دوره آماری بلند مدت ۶۵ درصد و نسبت به مدت مشابه سال زراعی گذشته ۱۸۵ درصد افزایش داشته است.
محسن عراقی زاده افزود: از ابتدای مهر ماه پارسال تاکنون ۲۷۵ میلیمتر باران در خراسان رضوی باریده که این میزان در دوره آماری بلند مدت ۱۶۷ میلیمتر بوده است.
وی میزان بارندگی در مشهد را طی این مدت ۲۶۰ میلیمتر عنوان کرد و اظهار داشت: این میزان نسبت به دوره آماری بلند مدت ۲۷ درصد و نسبت به سال زراعی گذشته ۱۱۱ درصد افزایش داشته است.
وی گفت: تمام شهرستانهای استان خراسان رضوی از افزایش بارندگی نسبت به دوره آماری بلند مدت برخوردار بوده اند که در این میان بیشترین بارندگی در شهرستان بردسکن به میزان ۳۳۵ میلیمتر و با رشد ۱۸۳ درصدی نسبت به دوره آماری و ۲۹۵ درصدی نسبت به سال زراعی گذشته بوده است.
عراقی زاده افزود: پس از آن جغتای و خواف به ترتیب با رشد ۱۰۳ و ۸۸ درصدی بیشترین افزایش بارندگی در این استان را داشته اند.
وی اظهار داشت: همچنین کمترین افزایش بارندگی طی این مدت در شهرستانهای تربت حیدریه و مشهد به ترتیب با ۱۳ و ۲۷ درصد افزایش نسبت به میانگین آماری بلندمدت ثبت شده است اما میزان بارندگی در این دو شهرستان نسبت به مدت مشابه سال زراعی گذشته بیش از ۱۰۰ درصد افزایش داشته است.
* ترسالی برای خراسان رضوی رقم خورد
مدیر مطالعات پایه آب شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی نیز گفت: دوره ای که در انتهای آن وضعیت ترسالی باز می گردد برای این استان که امسال شاهد بارشهای خوب در آن هستیم ۲۵ سال محاسبه شده است.
احمد قندهاری افزود: بر اساس بررسیهای علمی وضعیت ترسالی با بارشهای بسیار هر چند سال یکبار تکرار می شود.
وی دوره منتهی به بازگشت ترسالی را در ایران حدود ۵۰ سال ذکر کرد و اظهار داشت: هرچه دوره بازگشت ترسالی طولانی تر شود، بارشهای سنگینتر رخ خواهد داد.
وی گفت: پیش از این خراسان رضوی به مدت ۱۸ سال درگیر پدیده خشکسالی بود و بدترین نوع آن را تجربه کرد بطوری که این شرایط طی پنج دهه گذشته بی سابقه بود.
قندهاری افزود: بارشهای متوالی و رطوبت زمین روان آبهای خوبی را در خراسان رضوی ایجاد کرد و رودخانه های استان به ویژه در نواحی غربی و جنوبی آن دبی بی سابقه ای را طی این مدت به دست آورد.
* ذخایر سدهای خراسان رضوی به ۴۷ درصد رسید
مدیر بهره برداری و نگهداری تاسیسات شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی هم گفت: در پی بارندگی های اخیر ۴۷ درصد از مخازن سدهای خراسان رضوی پر آب شد که این میزان در مدت مشابه سال گذشته ۲۳ درصد بوده است.
رضا نوروز زاده افزود: هم اکنون ۷۵۰ میلیون متر مکعب آب در مخازن سدهای خراسان رضوی جمع شده است در حالی که این میزان در مدت مشابه سال گذشته حدود ۲۲۰ میلیون متر مکعب بود.
وی اظهار داشت: ذخایر آب در سدهای خراسان رضوی در سال جاری نسبت به سال گذشته حدود ۲۵ درصد افزایش داشته است.
وی گفت: خراسان رضوی دارای ۳۲ سد در حال بهره برداری در تربت حیدریه، قوچان، مشهد، خواف، درگز، سبزوار، تایباد، تربت جام، چناران، سرخس، نیشابور، کلات و فریمان است.
* ذخیره سد دوستی سه و نیم برابر شد
مدیر عامل شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی نیز توان ذخیره سازی سدهای بزرگ و در حال بهره برداری در این استان را یک میلیارد و ۵۱۲ میلیون مترمکعب اعلام کرد و گفت: یک میلیارد و ۲۵۰ میلیون مترمکعب از این مقدار مربوط به سد دوستی است بین ایران و ترکمنستان است.
محمد علایی افزود: در پی بارندگی های اخیر، سهم سد دوستی در تامین آب مشهد افزایش یافت و برای امسال ۶۰ تا ۷۰ درصد پیش بینی شده است در حالی که سال گذشته این سد سهم کمتر از ۱۰ درصدی در تامین آب مشهد داشت.
وی اظهار داشت: نیاز آب کلانشهر مشهد ۲۲۵ میلیون متر مکعب در سال برآورد شده است که سال گذشته ۴۰ میلیون متر مکعب از این میزان از طریق سد دوستی تامین شد.
وی گفت: در حال حاضر ۶۰۰ میلیون متر مکعب آب پشت سد دوستی جمع شده است که این میزان در مدت مشابه سال گذشته ۱۸۰ میلیون متر مکعب بوده است که بیش از سه و نیم برابر افزایش داشته است.
علایی افزود: هم اکنون ۵۰ درصد از ظرفیت سد دوستی پر آب است در حالی که این میزان در مدت مشابه سال گذشته ۲۱ درصد بود.
* ۱۲ سد در خراسان رضوی سرریز شده یا در آستانه سرریز شدن است
مدیر بهره برداری و نگهداری تاسیسات شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی گفت: به دنبال بارندگی های اخیر ۹ سد غیر شرب در این استان سرریز شده و سه سد دیگر غیر شرب نیز در آستانه سرریز شدن است.
رضا نوروز زاده افزود: هم اکنون سدهای غیر شرب زاوین کلات، سده خواف، کمایستان سبزوار، یام سبزوار، دولت آباد چناران، بقچیز بجستان، استای تایباد، چشمه سبز گلمکان و بند گلستان در استان خراسان رضوی سرریز شده اند.
وی اظهار داشت: سد چشمه سبز در اختیار شورای شهر گلمکان و بند گلستان نیز متعلق به آستان قدس رضوی است.
وی سدهای غیر شرب در حال سرریز شدن استان را نیز شامل سدهای فریمان، چالی دره و قره تیکان عنوان کرد.
مدیر بهره برداری و نگهداری تاسیسات شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی ادامه داد: با ذخیره سازی روان آب و تکمیل ظرفیت آب مخازن سدهای غیر شرب که به مرحله سرریز رسیده اند، کشاورزان می توانند با اطمینان از حقابه تخصصی نسبت به آبیاری محصولات باغی و زراعی خود اقدام کنند.
وی گفت: در سالهای گذشته حقابه تخصصی کشاورزان به علت کاهش ذخایر سدهای استان صد در صد تخصیص پیدا نمی کرد.
وی افزود: سرریز شدن سدهای غیر شرب در برخی سازه ها نیز به تغذیه قنوات و چاههای پایین دست کمک می کند و از سوی دیگر کشاورزان می توانند تا حد امکان از آبهای رهاسازی شده بر اثر سرریز سدها برای آبیاری مزارع خود استفاده کنند.
* موتور پمپ چاههای کشاورزی خاموش شدند
مدیر عامل شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی گفت: نیاز آب این استان با ۶ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر جمعیت ثابت و بیش از ۳۰ میلیون زائر و مسافر حدود ۵۰۰ میلیون متر مکعب در سال برآورد می شود.
علایی افزود: بارندگی های خراسان رضوی طی سال زراعی جاری تفاوت معنا دار نسبت به مدت مشابه سال زراعی گذشته و دوره آماری بلند مدت داشته و بیشترین اثر خود را بر آبهای سطحی برجای گذاشته است.
وی اظهار داشت: در حال حاضر وضعیت خوبی را از نظر تامین آب مشهد و دیگر شهرستان های استان شاهد هستیم اما این به منزله آن نیست که مردم اسراف کنند و آب را بهینه مصرف نکنند.
وی با اشاره به اثرات بارندگی ها بر فعالیت چاههای کشاورزی گفت: به دنبال بارشهای اخیر تمام موتور پمپ های چاه های کشاورزی غیر شرب در استان خراسان رضوی خاموش هستند در حالی که در مدت مشابه پارسال به دلیل کم آبی بسیاری از موتور پمپ چاههای کشاورزی استان روشن بود.
علایی تعداد چاههای کشاورزی در این استان را ۲۶ هزار و ۸۰۰ حلقه چاه عنوان کرد.
منبع: ایرنا
