وضعیت اسفناک ناترازی انرژی و قطعی مکرر برق حوزه تولید، بازار و منازل بهانه‌ای شد تا گفت و گویی صریح با مدیرعامل برق منطقه‌ای خراسان درباره چرایی عقب‌ماندگی تولید برق در کشور و پایین بودن راندمان در این صنعت کشور داشته باشیم که البته وی علاوه بر اذعان به پایین بودن بهره‌وری در این صنعت، مشترکان و وزارت صمت را بی‌تقصیر نمی‌داند که در ادامه شرح این گفت و گو را می‌خوانید.هادی مدقق مدیرعامل شرکت برق منطقه‌ای خراسان به نمایندگی از صنعت برق خراسان می‌گوید: ایران در شاخص شدت مصرف انرژی آخرین کشور است؛ طوری که سالانه حدود ۵ درصد به مصرف انرژی ما افزوده می‌شود ولی در «GDP» چنین رشدی محقق نشده است؛ اما در بقیه کشورها علاوه برافزایش بهره‌وری GDP هم رشد دارد و این رویه در ۳۰ سال گذشته در ایران شیب منفی داشته است و دلیل اصلی آن را باید «یارانه انرژی» دانست، طوری که کشور عربستان با آن همه ثروت و منابع خدادادی بافاصله زیاد بعد از ماست.
توپ مقصری در زمین مشترکان
وی می افزاید: اگر بخواهیم نرخ واقعی برق را بدانیم، باید به تابلوی بورس مراجعه کنیم که در طول سال به‌طور متوسط حدود ۳۵۰۰ تومان است که در پیک به ۷ هزار تومان هم می‌رسد و قابلیت رشد بیش از این را هم دارد اما دولت برای جلوگیری از ناترازی، عرضه را بیشتر می‌کند؛ درحالی‌که قیمت برق برای مصارف غیر صنعتی سال گذشته حدود ۳۰۰ تومان و برای بخش کشاورزی تنها ۳۰ تومان است و کشاورز نه‌تنها ارزش واقعی آبی را که استفاده می‌کند، نمی‌داند بلکه ارزش برقی را هم که مصرف می‌کند، متوجه نمی‌شود. این رویه و ناترازی انرژی از سال ۱۳۸۴ آغاز شد و امروز به این نقطه رسیده است و برخی انتظار دارند، آن را طی مدت یک سال جبران کنیم درحالی‌که یک نیروگاه در بهترین حالت ۳ سال زمان می‌برد که وارد مدار شود. مشترکان و مردم باید این را بدانند که اگر فشار زیادی به شبکه برق وارد شود، شبکه دچار مشکل می‌شود که در این حالت یعنی خاموشی کامل که برای بازگرداندن برق به مدار شاید ۴۸ ساعت زمان لازم باشد، لذا تمام تمهیدات کنونی ما به همین دلیل است که خاموشی کامل (blackout) برای برق کشور رخ ندهد. به همین دلیل ما تقاضا داریم رسانه‌ها در زمینه آگاه‌سازی مردم و مشترکان از ارزش واقعی انرژی و شرایط حاکم شده بر صنعت برق با ما نهایت همکاری را داشته باشند.
قیمت سوخت باید واقعی شود
خراسان: تنها مشترکان نیستند که از یارانه بهره می‌برند و ارزش واقعی انرژی را نمی‌دانند، به‌طور مثال به دلیل ارزان بودن یارانه سوختی که صنعت برق دریافت می‌کند به‌رغم این که از این واقعیت آگاه است که خشکسالی در کشور بی‌آبی مانند ایران به بحران منجر می‌شود و منابع نفتی محدود است، لازم است به سمت تولید برق و انرژی تجدیدپذیر حرکت کند ولی در طول چند دهه گذشته هیچ راهبرد و اقدام جدی در این خصوص انجام نشد و دلیل اصلی‌اش ارزان بودن یارانه انرژی است طوری که امروز یک نیروگاه حرارتی معادل احداث یک نیروگاه خورشیدی با ظرفیت ۵۰۰ مگاوات گاز ارزان مصرف می‌کند.
مدیرعامل برق منطقه‌ای خراسان: باید کل زنجیره را با هم دید. یک نیروگاه حرارتی گاز با تعرفه دریافت می‌کند اما ارزش واقعی آن را در محصول نهایی نمی‌بیند و بنده‌ای که برق را از نیروگاه به نرخ ۲۲۰ تومان خریداری می‌کنم یعنی نیروگاه با این نرخ تنها می‌تواند حقوق پرداخت کند و حتی هزینه تعمیرات را هم نمی‌تواند تأمین کند. باید توجه داشته باشیم حدود ۷۰ درصد نیروگاه‌های ما غیردولتی‌اند و برخی از این نیروگاه‌ها با خرید تضمینی ۹۰۰ تومانی برای هر کیلووات ساعت دریافت می‌کنند که روی‌هم‌رفته قیمت کیلووات ساعت ۳۰۰ تومان برای مشترک تمام می‌شود و این یعنی نیروگاه‌ها سودی نمی‌برند. از سویی ماده ۱۰ قانون
مانع زدایی می‌گوید باید سوخت نیروگاه‌ها به نرخ واقعی محاسبه و یارانه سوخت به انتهای زنجیره منتقل شود اما واقعیت این است که این کارها انجام‌نشده و نیروگاه‌های گازی ما ۱۰ سال است که در ضرر هستند؛ به همین دلیل است که سرمایه‌گذاران با این واقعیت حاضر نیستند در این صنعت سرمایه‌گذاری کنند، صراحتاً اینکه، تا وقتی‌که قیمت سوخت واقعی نشود رانت‌خواری وجود دارد. شما فکر می‌کنید چرا از تولید برق سبز و تجدیدپذیر استقبال شد؟ اولاً دولت در نرخ آن دخالت نمی‌کند و قیمت خرید آن‌هم مناسب است.
مدیرعامل برق منطقه‌ای خراسان می‌گوید: شما نگاه کنید در صنعت ساختمان ما یک قاعده مهم به نام مبحث ۱۹ داریم که هنوز که هنوز است رعایت نمی‌شود؛ چون به نفع سازنده نیست و خریدار هم تنها چیزی که برایش اهمیت ندارد، مصارف انرژی ساختمان است. در حوزه صنعت وضعیت بدتر است؛ ما اخیراً نیروگاه خورشیدی یک واحد تولیدی را به بهره‌برداری رساندیم که خود واحد تولیدکننده محصول غیراستاندارد در مصرف انرژی است و اگر کارخانه را تعطیل کنیم هزاران مگاوات به صنعت برق کمک کرده‌ایم. یا مورد دیگر تولیدکننده آبگرمکن برقی بود، چه کسی آبگرمکن برقی استفاده می‌کند؟ سؤال؛ کشوری که ۳۰۰ روز آفتابی دارد آبگرمکن برقی می‌خواهد چه‌کار؟ چرا موتورهای BLDC که مصرف برق را ۵۰ درصد کاهش می‌دهد توسط صنایع تولید نمی‌شود؟ چه کسی باید تولید صنایع را به سمت بهره‌وری و تولید محصولات استاندارد ببرد؟
موتورهای برق خور و نقش وزارت صمت
مدقق آمار قابل‌تأمل دیگری ارائه می‌کند و می‌گوید: عمده کار صنعت ما تولید موتور است و باید بدانید که ۷۵ درصد مصرف برق ما در کشور مربوط به «موتورها» است و اگر وزارت صمت در همین یک مورد یعنی خط تولید موتورهای الکتریکی و واردات آن استانداردی را که خود وزارت صمت متولی آن است، رعایت کرده بود، ما شاهد کاهش حداقل ۵۰ درصد در موتورهای تولیدی بودیم. در صنعت یخچال و روشنایی به این سمت حرکت کردیم اما در صنعت موتور این اتفاق رخ نداد و حتی حاضر نشدند وام بدون بهره دریافت کنند تا خطوط تولید خود را بهبود و بهره‌ور کنند؛ چه کسی باید آن‌ها را الزام می‌کرد؟ شما به صنایع فولاد نگاه کنید؛ این صنایع خطوط تولید دست‌دوم اروپایی هستند، وضعیت مصرف انرژی این صنایع برای تولید هر تن فولاد را بررسی کنید چقدر با استاندارد فاصله دارد؟ دلیلش این است که هزینه انرژی برای این حوزه ۳درصد قیمت تمام‌شده است ولی در دنیا این رقم ۳۰ درصد قیمت تمام‌شده است.
راندمان در صنعت برق به همان نسبت پایین است
خراسان: پایین بودن نرخ بهره‌وری در صنعت برق نیز وجود دارد؛ به‌طور مثال نرخ بهره‌وری نیروگاه‌های حرارتی کشور ۳۸ درصد و میزان اتلاف انرژی در خطوط انتقال برق هم در حوزه انتقال و هم توزیع چندبرابر استاندارد جهانی است.
مدیرعامل برق منطقه‌ای خراسان: ما قبول داریم که اتلاف انرژی در خطوط تولید بیشتر از استانداردهای جهانی است و در بخش راندمان نیروگاه‌ها نیز به همان دلیل که گفته شد یعنی وجود رانت و به‌صرفه نبودن تولید به سمت افزایش بهره‌وری و راندمان حرکت نشد.
خراسان: چرا در صنعت تولید برق از ظرفیت نیروگاه‌های زغال‌سنگی استفاده نمی‌شود، درحالی‌که ایران سرشار از این منابع است و کشورهای مدعی دنیا هنوز از نیروگاه‌های زغال‌سنگی استفاده می‌کنند؟
نیروگاه زغال‌سنگ طبس تنها راه نجات استان
مدقق: توجه داشته باشید که مخالفان تولید و استفاده از زغال‌سنگ برای تولید برق در کشور خارج از وزارت نیرو هستند و عمدتاً دغدغه های محیط زیستی دارند. از سویی با توجه به وضعیت کسری گاز کشور و استان باید اذعان کنیم راه‌اندازی نیروگاه زغال‌سنگی طبس تنها راه نجات استان در کسری برق است که تا امروز بیش از ۱۱۰ میلیون یورو برای این نیروگاه هزینه شده و اگر امروز بخواهیم اقدام کنیم ۲ سال آینده وارد مدار خواهد شد.
منبع:روزنامه خراسان
