«منابع آب کشور از طریق یال شمالی کوه‌های هزار مسجد از مرز خارج می‌شود»؛ این گزاره خبری را بیش از یک دهه است توسط مدیران استانی و کشوری می‌شنویم که راه‌حل جلوگیری از خروج آب را مدیریت و احداث سد می‌دانند. تا این جای گزاره کسی با موضوع مشکلی ندارد اما وقتی مسئله انتقال این آب مدیریت‌شده به مشهد مطرح می‌شود ، اعتراض‌ها شروع می‌شود؛ ساکنان منطقه کلات معتقد هستند این آب حق مردم و ساکنان منطقه کلات است و نباید به مشهد منتقل شود و سمن‌های محیط‌زیست معتقد هستند احداث تونل و خط لوله از کلات به مشهد آثار مخربی بر محیط زیست می‌گذارد. این حساسیت‌های بحق زیست‌محیطی و منطقه‌ای، مدیران و متولیان امور آب استان را وادار به پاسخگویی کرده طوری که هر بار پیگیر طرح انتقال آب هزار مسجد شدیم پاسخ‌ها با یک پیوست ثابت همراه بود؛ اولویت مدیریت آب کوه‌های هزار مسجد و جلوگیری از خروج آن، تأمین آب ساکنان و مصارف منطقه کلات و انتقال مازاد آن به مشهد است. این که چه میزان آب از طریق کوه های هزار مسجد از مرز کشور خارج می‌شود نیز خود مورد مناقشه است. مسئولان آب منطقه‌ای معتقدند بیش از ۶۸ میلیون مترمکعب آب ازطریق ۸ رودخانه مرزی کلات از ایران خارج می‌شود، این آخرین برآورد مدیرعامل آب منطقه‌ای خراسان رضوی است اما در طول ۱۰ سال گذشته کارشناسان وزارت نیرو همواره منتقد برآوردهای آب منطقه‌ای استان بوده‌اند. از سویی این عدد بارها توسط مسئولان کم‌وزیاد شده و طبق آخرین اظهارات مسئول پروژه‌های تأمین آب مشهد، در طرح هزار مسجد بناست بعد از کسر حقابه مرزی و منطقه کلات بین ۳۶ تا ۴۰ میلیون مترمکعب آب به مشهد منتقل شود.طرح انتقال آب هزارمسجد به مشهد که عنوانش حساسیت زاست، بارها با تایید وزارت نیرو و انجام مطالعات، در لوایح بودجه گنجانده‌شده و بنا بود در افق ۱۴۰۲ به بهره‌برداری برسد اما این طرح عملیاتی نشده است و مجوزهای ارائه‌شده برای دریافت مجوز ماده ۲۳ به اتمام رسیده‌اند به همین دلیل گنجاندن مجدد این طرح در لایحه بودجه و دریافت سند قانونی برای اجرای آن با موانع سختی روبه رو شده است.
امروز که این سطور نگاشته می‌شود، تأمین آب مشهد بر مدار بحران است و به حاشیه خط قرمز رسیده، سقوط بی‌سابقه منابع زیرزمینی، خشک شدن سدها و کاهش بی‌سابقه بارندگی، همه و همه ناقوس مرگ آب مشهد را غریو می‌کنند که مدیران را به‌سختی انداخته است زیرا قطعی و نبود آب برای کلان‌شهری که حدود ۴ میلیون نفر جمعیت در آن ساکن هستند و چند میلیون زائر دارد، تعارف‌بردار نیست و بدون شک می‌تواند زمینه‌ساز بحران اجتماعی شود اگر ضد امنیت نباشد.
حالا مدیران، کارشناسان، نمایندگان و سمن‌ها به تکاپو افتاده‌اند که آب مشهد را چه باید کرد؟ زیرا کفگیر آب به ته‌دیگ رسیده است. خروجی این تکاپو برگزاری نشستی در ساختمان دیوان محاسبات استان در روز شنبه بود که البته همه رسانه‌ها برای حضور در این نشست محرم شناخته نشدند. طبق گزارش خبرگزاری دولت (ایرنا) در این نشست که ۳ تن از نمایندگان مشهد و کلات در مجلس شورای اسلامی، معاون استاندار، مسئولان آب منطقه‌ای و شهرستان مشهد و کلات حضور داشتند، مدیرعامل آب منطقه‌ای به ضرورت اجرای طرح مدیریت آب‌های مرزی در منطقه هزار مسجد و انتقال مازاد آن به کلان‌شهر مشهد و فرماندار کلات هم به تخریب ۲۲۴ بند کشاورزی در طول سال‌های اخیر در این منطقه اشاره کرد و این‌که آب از مرزها خارج می‌شود و کشاورزان هم‌توان جلوگیری از این خروج را ندارند. کریمی قدوسی نماینده مردم مشهد و کلات در مجلس شورای اسلامی از پشت پرده ساخت سد قره تیکان گفت و این که فساد در این پروژه وجود دارد. فاطمه رحمانی دیگر نماینده مردم مشهد و کلات در مجلس بر ضرورت تأمین آب مشهد تأکید و نصرا… پژمانفر رئیس کمیسیون اصل نود مجلس این سؤال را مطرح کرد که آیا آب مازادی در کوه های هزار مسجد وجود دارد؟ اگر وجود دارد استانداری خراسان رضوی دراین‌باره تصمیم بگیرد.
اما معاون عمرانی استاندار معتقد است اصل عنوان طرح، محل ایراد است و به‌جای انتقال آب هزار مسجد باید «بهینه‌سازی منابع آب هزار مسجد» طرح شود.
در پایان باید اذعان کرد ضعف مدیریت و خوش‌بینی بیش‌ازحد مدیران آب استان در طول چند دهه گذشته و استقرار جمعیت و ساخت‌وساز و توسعه مشهد برخلاف توان منابع طبیعی این منطقه و بدون توجه به تشدید بحران دشت‌های استان، امروز کار را به‌جایی رسانده که ناچار هستیم از بین وضعیت بد و بدتر یکی را انتخاب کنیم که شاید راه‌حل بهتری بین انتخاب بد و بدتر وجود داشته باشد که بتوانیم بحران آب مشهد را به‌گونه‌ای مدیریت کنیم و از تنش خارج شویم تا صدمه‌ای به آیندگان این مرز و بوم نخورد و پس‌انداز و حقابه آیندگان را تباه نکنیم.
منبع:خراسان
