دو ماه مانده به اتمام مهلت قانونی، بیش از ۸۲ درصد اعتبارات عمرانی خراسان رضوی هنوز تخصیص داده نشده‌است، روندی که نه‌تنها منجر به تخصیص نیافتن حداقل ۳۵ درصد اعتبارات عمرانی خواهد شد بلکه انحرافات در تخصیص‌ها را به شدت افزایش می‌دهد.
چند سال پیش بود که در نشستی با یکی از نمایندگان مشهد در مجلس شورای اسلامی این مسئله را مطرح کردیم؛ چرا با علم به این که کل درصد تخصیص اعتبارات عمرانی استان از میانگین ۶۰ تا ۷۰ درصد فراتر نمی‌رود بازهم هرسال میزان اعتبارات عمرانی استان‌های کشور را افزایش می‌دهید و آیا بهتر نیست میزان اعتبارات بر اساس میزان تحقق در بودجه آورده شود؟ پاسخ قابل‌تأمل بود و نماینده مجلس به صراحت اعلام کرد همه نمایندگان این مسئله را می‌دانند و خود دولت هم می‌داند اما سقف را بالاتر می‌برند که هم کلان بودجه قابل‌توجه باشد هم این که اگر به‌طور مثال اعتبارات عمرانی خراسان رضوی ۵ هزار میلیارد بوده و تنها ۶۰ درصد محقق شده به همان میزان تخصیص بیاوریم، مطمئن باشید که بازهم دولت درصد تخصیص را ۷۰ درصد فراتر نمی‌برد به خاطر همین میزان اعتبارات را بالا می‌بریم که اگر ۶۰ یا ۷۰ درصد تخصیص بگیریم ضرر چندانی به استان وارد نشود.
حداقل از یک دهه گذشته که وضعیت بودجه کشور کمی شفاف‌تر شده و میزان تخصیص اعتبارات و تفریغ بودجه انتشار عمومی پیدا می‌کند، انحرافات و تخصیص نیافتن ها روال مشخص داشته‌اند؛ یعنی در نیمه اول سال استان‌ها بخشی از پروژه‌ها را با همان جذب اعتبارات سال قبل پیش می‌برند و تنها اعتبارات هزینه‌ای تزریق می‌شوند اما در نیمه دوم سال رفته‌رفته تخصیص‌ها شروع می‌شود که به‌صورت قطره‌چکانی است و در ماه‌های آخر سال که فصل درآمدستانی دولت است، شاهد رونق تخصیص‌ها هستیم.
استانی که بنا بر اعلام رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، برای تکمیل پروژه‌ها و طرح‌های مهم حداقل به ۵۰۰ هزار میلیارد تومان منابع نیاز دارد امروز چشم به خزانه دولت دارد که از سهم ۷۵۰۰ میلیارد تومانی اعتبارات عمرانی ۱۴۰۳ چه میزان تخصیص داده می‌شود و دست بر قضا مانند همیشه تخصیص‌ها قطره‌چکانی و هرسال بدتر از پارسال است.
زمان و تخصیص معکوس
بر اساس قانون، آخرین‌مهلت تخصیص اعتبارات بودجه هرساله انتهای اسفندماه است. این بدان معنی است که از کل اعتبارات عمرانی ۷۵۹۸ میلیارد تومانی استان خراسان رضوی هر مقدار سازمان برنامه‌وبودجه کشور تا ۲۹ اسفند تخصیص دهد برای استان قابل‌جذب و هزینه کرد است. امروز که روزهای آخر دی‌ماه است و تنها ۲ ماه مانده به اتمام مهلت قانونی سازمان برنامه‌وبودجه برای تخصیص اعتبارات؛ داده‌های رسمی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان نشان می‌دهد، کل اعتباراتی که تاکنون به استان خراسان رضوی تخصیص داده‌شده حدود ۱۲۵۰ میلیارد تومان معادل ۱۸ درصد کل اعتبارات عمرانی استان در بودجه ۱۴۰۳ است. یعنی در شرایطی که ۱۰ ماه از ۱۲ ماه سال (۸۳ درصد) مهلت تخصیص بودجه گذشته است، دولت تنها ۱۸ درصد اعتبارات را تخصیص داده است و باید منتظر بود که ۸۳ درصد بقیه اعتبارات را در ۱۸ درصد زمان باقی‌مانده تخصیص دهد.
تقریباً همه کارشناسان بر این نقطه توافق نظر دارند که این رویه تخصیص اعتبارات عمرانی خود عاملی مهم در ایجاد انحراف در نحوه هزینه کردهای منابع خواهد بود. معمولاً وقتی دولت تخصیص‌ها را ابلاغ می‌کند در شوراهای عالی برنامه‌ریزی دستگاهی و استان باید نحوه تخصیص این اعتبارات به پروژه‌ها و طرح‌های استانی و شهرستانی تعیین شود. وقتی بنا باشد برای ۸۳ درصد اعتبارات عمرانی در ۱۷ درصد زمان باقی‌مانده(۲ ماه) تصمیم‌گیری شود، طبیعی است که امکان انحراف در تصمیم‌گیری‌ها در مدت‌زمان فشرده را به شدت افزایش می‌دهد.
شاید طنز ماجرا آنجا باشد که بگوییم احتمالاً دولت به خاطر این که این انحراف‌ها شکل نگیرد یا به حداقل برسد میزان تخصیص‌ها را نهایتاً روی مدار ۶۰ تا ۷۰ درصد مشخص می‌کند تا مبادا تخلف یا انحرافی ناخواسته انجام شود. اما واقعیت ماجرا آن است که این رویه قطعاً به تخصیص ۶۰ درصد و تحقق نیافتن حداقل ۳ هزار میلیارد تومان از اعتبارات عمرانی استان منجر خواهد شد. شاهد ماجرا اظهارات رئیس سازمان بازرسی استان در سال های گذشته است که معتقد بود به دلیل فشردگی در تخصیص های روزهای آخر سال و فشار کار بر شورای برنامه ریزی، ممکن است انحرافاتی در تخصیص ها به وجود بیاید که زیر ذره بین این سازمان قرار می گیرد و یکی از دلایل مطالبه نمایندگان مجلس برای تفحص از استانداری خراسان رضوی در دولت قبل همین مسئله بوده است که برخی نمایندگان استان معتقد بوده اند که در تخصیص منابع استانی بین شهرستان ها انحراف به وجود آمده است.
ریالی برای توسعه متوازن داده نشد
قابل‌تأمل تر آن که دولت در ۱۰ ماه گذشته حتی یک ریال هم برای بخشی از ردیف‌های بودجه که در چند سال اخیر شاخص‌های بودجه‌بندی بوده‌اند، تخصیص نداده است. به‌طور مثال اعتبارات قانون استفاده متوازن از امکانات کشور که باهدف ایجاد عدالت در توسعه بوده برای خراسان رضوی بیش از ۱۳۵۷ میلیارد تومان مصوب شده که تا امروز میزان تخصیص این منابع برای توسعه استان صفر بوده است.
تخصیص صفر درصد بودجه زیارت
همچنین دولت تا امروز حتی یک ریال از بودجه زیارت را به استان تخصیص نداده است. سال‌هاست که استان خراسان رضوی که سالانه میزبان حدود ۴۰ میلیون زائر امام رضا (ع) در سال است، در حوزه زیرساختی و سرانه‌های خدماتی با مشکلی اساسی روبه رو شده است زیرا بخش مهمی از منابع و دارایی‌های خود را با مهمانانش شریک می‌شود تا بهترین خدمات را به زائران و دلدادگان حضرت علی ابن موسی‌الرضا (ع) ارائه کند و دولت‌ها در طول دو دهه گذشته همواره وعده داده‌اند که برای رفع این عقب‌ماندگی و ارائه خدمات به زائران، بودجه زیارت برای مشهد در بودجه کشور در نظر خواهند گرفت. البته این بودجه‌های ناچیز در لوایح می‌آمدند و در قوانین کم‌وزیاد می‌شدند اما به‌وقت تخصیص، این اعتبارات ناچیز هم محقق نمی‌شد. شاهد ماجرا اعتبارات امسال است که در قانون بودجه تنها ۲۴۶ میلیارد تومان برای ۴ شهر مشهد، قم، شیراز و شهرری در قالب کارگروه ملی زیارت در نظر گرفته‌شده اما میزان تخصیص آن تا امروز صفر بوده است.
بخش دیگری از اعتبارات عمرانی استان در قانون بودجه امسال مربوط به طرح‌های تملک دارایی‌های سرمایه‌ای ملی استانی است که با حدود ۷۶۶ میلیارد تومان اعتبار، تخصیص آن تا امروز صفر بوده است.
منبع : خراسان
