پایان مناقشات کمربند جنوبی

  • ۲ سال قبل
  • 0

کمربند جنوبی مشهد بی شک یکی از پرچالش ترین مسائل شهری یک دهه اخیر کلان شهر مشهد بوده که حرف و حدیث های زیادی هم از گوشه و کنار و مسئولان مختلف درباره آن گفته شده  است . درنهایت دو گروه در میانه این نظرات مخالف یکدیگر حرکت  می کنند و گاه با اختلافی ۱۸۰ درجه ای استدلال می‌آورند.  عده ای از جمله سمن ها و فعالان مردمی محیط زیستی، صادقی دادستان سابق مشهد، پژمانفر، نماینده مردم مشهد و کلات  به عنوان مخالفان ادامه پروژه احداث کمربند جنوبی بوده و از نداشتن پیوست محیط زیستی آن و مخاطرات طبیعی طرح برای تنفسگاه مهم مشهد می گفتند اما در مقابل تعدادی از جمله تقی‌زاده خامسی، شهردار اسبق مشهد ، کریمی قدوسی دیگر نماینده مشهد و کلات و … نیز با اشاره به هزینه های بالای این طرح در گذشته و پیشرفت بالای ۸۰ درصدی وکارکردهای ترافیکی آن از ضرورت استفاده از آن سخن گفته اند. اما آخرین اظهار نظر در این باره مربوط به عبدا…ارجائی شهردار فعلی است که می گوید نباید صورت مسئله را پاک کرد و کمربند جنوبی را  نباید موضوعی جدا از ترافیک مشهد و محیط زیست شهری مشهد ببینیم. اما در پاسخ به این اظهارات شهردار مشهد  ، اداره کل راه و شهرسازی از پابرجا بودن حکم توقف پروژه از سوی دستگاه قضایی و کمیسیون ماده ۵ استان خبر می دهد و خدایی معاون استاندار نیز با تاکید بر توقف طرح ، هرگونه تصمیم گیری جدید را منوط به نظرات کارشناسی و تایید کمیسیون می داند و آخرین نظر کارشناسی درباره این پروژه نیز از طرف مشاور محیط زیستی پروژه بیان شده که تاکید می کند، کمربند جنوبی برای محیط زیست مخاطره آمیز است اگرچه به گفته ناظر پروژه ،شهرداری همچنان برای تغییر مشاور فشار آورده و به دنبال ادامه پروژه کمربند جنوبی است.
در این بین شهرداران مشهد نیز به عنوان کارفرمای اصلی این پروژه هرکدام نظرات مختلفی در این باره داشتند، در سال ۱۳۹۰ و در دوران شهرداری سید محمد پژمان در دستور کار معاونت فنی و عمران شهرداری مشهد قرار گرفته و در سال ۹۱ آغاز شد،  سید صولت مرتضوی  ، در سال ۹۳ و در جریان بازدید از پروژه کمربند جنوبی به مغفول ماندن این پروژه اشاره‌ای کوتاه داشت و در پی آن به خاطر این غفلت از شهروندان عذرخواهی کرده و آن را کم مشکل‌ترین و بی‌حاشیه‌ترین پروژه شهر نامید و به ادامه پروژه به طور جدی پرداخت قاسم تقی زاده خامسی نیز در بین موافقان این طرح معتقد بود اگر قرا ربر تغییر کاربری بود باید از همان ابتدا اعمال می‌شد نه اینکه  این همه هزینه صورت بگیرد و بعد از ۵ سال پروژه متوقف شود و کلایی نیز پس از توقف پروژه توسط دادستانی  ادامه آن را به نظر کارشناسی و مطالعات محیط زیستی سپرد و حالا   شهردار فعلی مشهد، ارجائی نیز در موافقت طرح از راه حل های جایگزین سخن به میان آورده است؛ در واقع می توان به طور کلی گفت مدیریت شهری طی ۱۰ سال گذشته با سلایق مختلف سیاسی موافق اجرای طرح بود.
به گزارش خراسان رضوی، سال ۷۶ قرار بود در مشهد دو کمربند شمالی و جنوبی احداث شود تا گره کور ترافیک مشهد که هر سال با روند افزایشی عرضه خودرو به آن افزوده نیز می شود، با احداث این دو کمربند تا حدودی باز  شود.این دو طرح به موازات هم آغاز شد و کمربند شمالی به پایان رسید و قرار شد قسمت جنوبی نیز که در ارتفاعات مشهد قرار داشت در قالب مدارک و اسناد طرح تفصیلی بررسی  شود و توسط مدیریت شهری به اجرا درآید. کمی بعد اما صدای انفجارهای گاه و بیگاه در این منطقه و تخریب کوه ها برای احداث این جاده صدای اعتراض فعالان محیط زیستی را هم درآورد، آنان در اعتراضات آن زمان خود با استناد به اصل  قانون اساسی تاکید می کردند که با اجرای این پروژه منابع طبیعی و حجم عظیمی از ارتفاعات جنوبی و کوه ها نابود می شود و حتی ادعا می کردند اصلا این پروژه پیوست زیست محیطی ندارد.
شهرداری کار خود را انجام می داد و مخالفان نیز اعتراضاتشان را تا جایی ادامه دادند که در اسفند ۹۶ صادقی ،دادستان سابق مرکز استان خراسان رضوی به دنبال همین اعتراضات پس از گذشت پنج سال از اجرای پروژه  ، دستور توقف این طرح را صادر کرد. غلامعلی صادقی،دادستان مرکز استان درباره صیانت از ارتفاعات جنوبی مشهد گفته بود برای مصون ماندن ارتفاعات جنوبی مشهد از تصرفات اشخاص حقیقی و حقوقی، این منطقه باید به‌عنوان منطقه حفاظت شده محیط زیستی قرار گیرد.
از هر سری یک نظری
صادقی همچنین درباره ظرفیت پروژه کمربند جنوبی مشهد برای رفع مشکلات ترافیکی شهر هم بیان کرده بود: این سوال را که کمربند جنوبی چقدر در رفع مشکلات ترافیکی شهر موثر است، کارشناسان مربوط باید پاسخ دهند، اما آن چه به‌نظر می‌رسد، در موازات کمربند جنوبی، بولوارهای نماز، شهید فکوری و پیروزی را داریم که کار کمربند جنوبی را انجام می‌دهند و ضرورت احداث کمربند جنوبی مشخص نیست.
دوم خرداد ۹۸  محمد رضا کلایی ،شهردار مشهد نیز در نشست ارائه طرح های پیشنهادی حفاظت از حریم و ارتفاعات جنوبی گفته بود که در ارتفاعات جنوبی به دنبال انتفاع مالی نیستیم بلکه هدف رونق‌بخشی در این منطقه است برای مثال اگر شهربازی در این منطقه ایجاد شود برای درآمد پایدار شهری نیست بلکه ایجاد جذابیت‌هایی هم‌پیوند با زیستگاه موجود در راستای جذب و حضور بیشتر مردم در ارتفاعات جنوبی و تبدیل این محل به بخشی از خاطرات شهروندان با هدف ایجاد مقاومت اجتماعی در مقابل دست‌اندازی و تخریب ارتفاعات جنوبی است.
بعد از این سخنان کلایی و تصمیمی که او بعدا با احداث و بهره برداری از “کوه پارک” انجام داد عملا کمربند جنوبی با کاربری موقت پارک دیده شد و در آخرین روزهای سال ۹۹ هم نامه ای از وزارت راه و شهرسازی خطاب به استاندار خراسان رضوی آمد و در آن  تاکید شد: « بنا بر اطلاعات واصله در خصوص ادامه عملیات اجرایی احداث بزرگراه جنوبی شهر مشهد و با عنایت به تأکیدات مقام معظم رهبری پیرامون اهمیت اکولوژیکی ارتفاعات جنوبی این شهر به‌عنوان مرکز تنفس شهر و لزوم ممانعت از ترویج پدیده کوه‌ خواری و هرگونه ساخت‌و‌ساز و توسعه کالبدی در این بخش از شهر، همچنین متعاقب حواشی متعدد و قابل تأمل از جمله تردید در صحت و سقم مطالعات ترافیکی پروژه، مغایرت‌های طرح تفصیلی حوزه جنوب غرب با برخی از اسناد فرادست، ملاحظات متکثر زیست محیطی نظیر تخریب و دست اندازی به مناطق حفاظت شده کوهستانی، مداخله حداکثری در توپوگرافی منطقه، شائبه بروز زمین خواری در اراضی حاشیه بزرگراه مذکور و مضافا اعتراض سازمان‌های مردم‌نهاد، مراجع دانشگاهی و صاحب‌نظران حوزه شهرسازی و دغدغه‌های دادستانی محترم کل کشور پیرامون پیگیری و نظارت بر حقوق عامه در این پروژه، خواهشمند است به جهت ضرورت بررسی مجدد و دقیق‌تر جوانب موضوع و پیشگیری از هر گونه پیامدهای احتمالی محتمل، دستور فرمایید در اسرع وقت عملیات اجرایی پروژه فوق متوقف و موضوع در کمیسیون ماده ۵ آن استان و شورای عالی شهرسازی و معماری ایران مطرح و کلیه جوانب آن بررسی و نتیجه‌گیری گردد»
همان روزها و در واکنش به این نامه کاظمی، معاون سابق شهردار مشهد نیز در پاسخ خبرنگار خراسان به این پرسش که امروز موضع مدیریت شهری در خصوص پروژه کمربند جنوبی چیست گفت: بر اساس آن چه مصوب شده باید مطالعات زیست محیطی آن جا انجام شود و بعد برای آن در ستاد تدبیر تصمیم گیری خواهد شد و ما همان روند را پیگیری می کنیم که مطالعات زیست محیطی آن انجام شود  و بر اساس گزارش هایی که از آن خارج خواهد شد نتیجه گیری می کنیم.وی با بیان این که هیچ فعالیت عمرانی در کمربند جنوبی صورت نمی گیرد تصریح کرد: تا زمانی که نتیجه مطالعات زیست محیطی کمربند جنوبی اعلام نشده باشد هیچ تصمیمی مبنی بر  اجرا  شدن و  نشدن این پروژه نداریم و این موضع رسمی شهرداری است.
تغییر ریل دوباره از پارک به جاده
حالا اما عبدا…ارجائی شهردار مشهد چندی پیش در اولین اظهار نظر خود درباره کمربند جنوبی در یک برنامه تلویزیونی گفت: ارتفاعات جنوبی تنفسگاه مشهد است و باید از آن صیانت شود، اگر به کمربند جنوبی به عنوان یک پازل جدا بنگریم قطعا با آن مخالفم اما کمربند جنوبی را  نباید موضوع جدا از ترافیک مشهد و محیط زیست شهری مشهد ببینیم. اگر ترافیک وکیل‌آباد، پیروزی و فکوری را درنظر بگیریم، با اتصال بولوار  نماز به شهید برونسی قدمی برای حل آلودگی هوا، هزینه، زمان و ترافیک برداشته‌ایم.
این سخنان کلیددار مشهد حکایت از چرخش و تغییر ریل مدیریت شهری جدید درباره این پروژه بوده ولی در حالی این نظرات بیان شده که اساسا با ورود دادستانی مشهد به این موضوع و درخواست توقف اجرای پروژه روبه رو بوده است. آن چنان که سال گذشته فرزاد بهشتی توندری ،دادیار وقت حوزه معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادسرای مشهد نیز در گفت وگو با خراسان رضوی درباره آخرین تصمیم دادستانی برای پروژه  کمربند  جنوبی  اظهار می کند: این پروژه به دستور شورای حفظ حقوق بیت المال تعطیل شده و بر اساس دستور ریاست محترم کل دادگستری استان موضوع قرار است جهت تغییر کاربری در شورای عالی شهرسازی و معماری و کمیسیون ماده ۵ بدوا مطرح شود.اما سوالی که در این جا به وجود آمده این است که مگر در این حکم تغییری به وجود آمده یا مطالعات زیست محیطی طرح به پایان رسیده است که اکنون این موضوع با نظر متفاوتی از سوی شهردار مشهد مطرح می شود.
برای اطلاع از آخرین وضعیت و نظرات سازمان حفاظت از محیط زیست استان با مدیران این سازمان تماس گرفتیم اما پاسخ گو نبودند. عبدالمجید نژاد صفوی ،مدیر کل راه و شهرسازی استان نیز پس از اطلاع از موضوع بیان کرد در جلسه است و با تاکید بر اینکه حکم دادستانی در موضوع کمربند جنوبی پابرجاست خواست تا مهلتی چند ساعته برای جمع اوری مطالب در این حوزه داشته باشد و پس از آن حتما پاسخ خواهد داد اما دیگر به تماس و پیام های خبرنگار خراسان پاسخی نداد.
توقف پروژه آخرین مصوبه کمیسیون
معاون وی بهاره بزرگمهر، معاون شهرسازی و معماری اداره کل راه و شهرسازی استان نیز در این باره به صورت پیام در فضای مجازی عکس بخشی از مصوبه کمیسیون ماده ۵ در این زمینه را ارسال کرده که در آن نوشته شده بود: در خصوص کمربندی جنوبی با عنایت به مصوبه مورخ ۳۱/۳/۱۳۹۴ شورای عالی شهرسازی و معماری در خصوص ساخت و ساز در ارتفاعات جنوبی شهر مشهد: الف) نظر به نقش اکولوژیک ارتفاعات جنوبی شهر ، ب) جلسه مشورتی ۱۴/۱۰ /۹۸ با حضور پژوهشگران شهری، ت) نامه مورخ ۳۰/۴/۹۹ دبیرخانه شورای عالی شهرسازی و معماری، ث) حفظ بستر طبیعی و نظام هیدرولوژی منطقه ج) ضرورت حفظ محیط طبیعی و پوشش گیاهی و جانوری، ح) در انطباق با دیدگاه های نوین شهرسازی که مبین ارجحیت دیدگاه‌های انسان مدار و زیست محیطی و نگاه‌های خودرو محور می باشد.
 احتراز( پرهیز) از اجرای کمربندی جنوبی و توقف هرگونه عملیات اجرایی منجر به مداخله در بستر در محدوده یاد شده و انجام مطالعات مدیریت زیست محیطی تاکید می گردد.
در بند آخر این بخش از مصوبه نیز آمده است: در صورت انجام مطالعات نیاز سنجی ترافیکی و احراز ضرورت وجود کمربندی ارائه گزینه‌های جایگزین با لحاظ ملاحظات زیست محیطی منظر شهری و محیط طبیعی هیدرولوژی اجتماعی فنی و شهرسازی مورد تاکید است.
بزرگمهر، در پاسخ به این سوال که ارائه طرح جدید از سوی شهرداری امکان پذیر است گفت: با توجه به بند آخر در صورت احراز ضرورت ترافیکی، گزینه های جایگزین، با ملاحظات مندرج در این بند قابل بررسی خواهد بود
وی همچنین در پاسخ به این سوال که وضعیت پیوست زیست محیطی کمربند جنوبی به کجا رسیده است نیز اظهار کرد: کارفرمای طرح کمربند جنوبی شهرداری مشهد و در آخرین تغییرات نمایندگی آن به معاونت فنی و عمرانی شهرداری مشهد داده شده است . ناظر این طرح دانشگاه فردوسی و مشاور آن، انجمن ارزیابی محیط زیست ایران است که در این مورد ناظر و مشاور باید پاسخ گو باشند.
هر گونه تغییر فقط در کمیسیون ماده ۵
جواد خدایی ،معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری خراسان رضوی نیز در پاسخ به مهم ترین پرسش ها از یکی از مهم ترین معضلات عمرانی شهر مشهد به صورت پیامکی و کوتاه تصریح کرد: تجدید نظر در نقش کمربند جنوبی برپایه فرمایشات مقام معظم رهبری درباره ارتفاعات جنوبی مشهد و در قالب مصوبات کمیسیون ماده۵ بوده است و هر گونه برنامه ریزی آتی در این خصوص نیز در همین چارچوب دنبال خواهد شد.
وی افزود: سازمان حفاظت محیط زیست نیز باید نتایج مطالعات و برنامه‌های بلندمدت خود را برای این مسئله اعلام و برای تکمیل مطالعات گذشته اقدام کند تا نقش این محدوده از منظر کیفیت‌های طبیعی و ظرفیت‌هایی که برای شهر می‌تواند داشته باشد، روشن‌تر شود. تاکنون مطالعات زیست محیطی صرفا توسط شهرداری انجام شده بود که ضرورت دارد سازمان حفاظت محیط‌ زیست درخصوص تکمیل آن اقدام  کند.
خدایی تاکید کرد: براساس آخرین مصوبه کمیسیون ماده ۵ ادامه مسیر گذشته متوقف شده و رویکرد حفظ بستر طبیعی، محور برنامه‌های آینده است.
کمربند جنوبی برای محیط زیست مخاطره آمیز است
محمد تقی دستورانی، رئیس دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست دانشگاه فردوسی مشهد درباره پروژه کمربند جنوبی مشهد گفت: پس از انتخاب انجمن محیط زیست ایران در تهران به عنوان مشاور پروژه، دانشگاه فردوسی مشهد نیز به عنوان ناظر پروژه انتخاب شد که ما نیز در دانشگاه در بخش های مختلف تخصصی و همچنین استفاده از ظرفیت های سمن ها و بخش اجتماعی و دانشگاهی کار نظارت را انجام دادیم، اما  درنهایت قرارداد مشاور طرح و نظارت ما بعد از دو بار تمدید توسط کارفرما که شهرداری مشهد بوده در مهر امسال به پایان رسیده و ۲۸ مهر ما نتیجه نهایی را در گزارشی به کارفرما اعلام و گزارش مشاور را تایید کردیم که این مسیر برای احداث بزرگراه و جاده کمربندی مناسب نیست و دارای خسارت های زیادی است.
وی افزود : در نهایت به نظر مشاور که با نظارت ما انجام شده این طرح قابلیت اجرا به عنوان یک محور ترافیکی را نداشته و با توجه به مطالعات دقیقی که روی منطقه انجام شده است مخاطرات زیست محیطی این پروژه با کاربری جاده ای بسیار بالا خواهد بود اما متاسفانه نمی دانم چرا هنوز شهرداری این موضوع را قبول نکرده  و از نظر ما به عنوان تیم ناظر و از نظر مشاور پروژه خاتمه یافته است اما شهرداری مسائلی که بیشتر هم خارج از مباحث زیست محیطی است مطرح می کند که جایگاه علمی و تخصصی ندارد و نمی توان بر اساس آن در مطالعات زیست محیطی اهمال کرد.
اصرار شهرداری برای اجرا
دستورانی با تاکید بر اصرار شهرداری مشهد بر اجرای پروژه افزود: کارفرما به دنبال این بود که کار انجام شود و راغب بودند که مطالعات طوری انجام شود که نتیجه حاصل آن چیزی که می خواهند باشد یا  درمجموع نتیجه نهایی آن چیزی که می خواستند شود چون هزینه های مختلفی در آن انجام دادند، اما متاسفانه این طور نشد و مطالعات بر اساس اسلوب مشخص خودش انجام شد و چندین بار ایراداتی از سوی آن ها گرفته شد که از جمله در فصل چهارم گزارش که مهم ترین بخش گزارش بود و به طور کلی مشخص می کرد که این جاده باید کشیده شود یا نه و بعد امتیازبندی در آن انجام می شد، شهرداری ۷۴ مورد ایراد را مطرح کردند که همه آن ها تک به تک مورد مطالعه دقیق قرار گرفت اما در نهایت جدولی از امتیازات اجرا  شدن یا نشدن طرح کمربند جنوبی با معیارهای مختلفی تهیه شد که ۱۵ امتیاز اجرای طرح در مقابل ۴۵ امتیاز اجرا نشدن طرح  قرار گرفت و عملا آن قدر فاصله بین این دو زیاد است که جای هیچ حرفی نمی ماند اما هنوز از طرف شهرداری اعلام نشده است.
درصورت اجرا باید۵ میلیون متر مکعب دیگر کوه بری شود
وی به یکی از مخاطرات زیست محیطی این منطقه نیز اشاره و بیان کرد: تا امروز با اجرای این پروژه فقط ۴ میلیون متر مکعب کوه بُری انجام شده  و اگر این پروژه ادامه یابد نیاز است که ۵ میلیون متر مکعب دیگر نیز کوه بری و تخریب زمین شود. مخاطرات زیست محیطی که این موضوع برای کل شهر مشهد ایجاد می کند قابل جبران نیست و مسائل مختلفی از جمله سیلاب ها مشکلات زیادی برای شهر ایجاد خواهد کرد. در این خصوص مسائل دیگری مثل قنات ها و پوشش گیاهی و راه آب ها و. .. هم با نابودی جدی روبه رو می شوند مثلا ارتفاعات جنوبی تنفسگاه شهر است و به خاطر جهت باد هرگونه آلایندگی محیط زیستی مستقیم وارد خانه های مردم در شهر می شود، چون در بالا دست قرار گرفته است موجب ریزش هایی می شود که منجر به سیلاب می شود.
مدیریت تیم ناظر پروژه کمربند جنوبی درباره اظهارات شهردار مشهد درخصوص کاهش آلودگی هوا و ترافیک نیز گفت: من این صحبت ها را نشنیدم، خود شهردار جدید این را گفته است؟ مطالعاتی که انجام شده براساس طرح های ترافیکی شهرداری مشهد انجام گرفته، با این که مشاور روی این بحث داشتند اما باز هم براساس همان ها کار کردند و تمام این موضوعات از جمله بررسی میزان کاهش ترافیک و مدل های نقش های ترافیکی و براوردهای آن از کاهش آلودگی هوا در این طرح آمده و بررسی شده که همان ۱۵ امتیاز مثبت هم در بین همین موضوعات است اما آن قدر مخاطرات طبیعی و محیط زیستی در مقابل این موارد وجود دارد که توجیه اجرای پروژه ممکن نیست.
وی افزود: به طور مثال بولوار نماز یا فکوری بین ۳۰ تا ۴۰ درصد از ظرفیت ترافیکی خود را استفاده می کند و مشکلی که وجود دارد مدیریت ناصحیح ترافیک و فرهنگ های ترافیکی غلط است که مشکلات ترافیکی را به وجود آورده است و راه حل این نیست که ما محیط زیست عمومی را تخریب کنیم و جاده بسازیم .
بالاخره پس از مدت ها نظر کارشناسی و نتیجه مطالعات محیط زیستی اعلام شد و می‌توان گفت حجت تمام شده و  راه های شک و شبهه را بر همگان بست   و شاید دیگر کسی شک ندارد که اجرای این پروژه به شدت مشهد را مورد تهدید زیست محیطی قرار می‌دهد و باید آن را دستگاه های مجری و نهادهای نظارتی هرچه زودتر پلمب بکنند و برای برنامه های ترافیک مشهد که هدف این پروژه بود تدبیری بیندیشند.
منبع :خراسان
قبلی «
بعدی »

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *